کد مطلب:161368 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:127
قمه زنی و علت جلوگیری از آن چیست
قمه زنی چیست؟ چرا عده ای در عزاداری بر سر خود قمه می زنند؟ انگیزه ی این افراد برای كارشان چیست؟ همچنین چرا عده ای از علماء و فقهاء عزاداران را از این كار منع نموده اند؟
پاسخ:
حقیقت این است كه قمه زنی فلسفه ی صحیح اسلامی ندارد و تاریخچه ی آن به چندین قرن پیش و پس از حادثه ی كربلا برمی گردد.
«قمه» وسیله ای كوچكتر از شمشیر و بزرگتر از چاقو است. كه عده ای جهت ابراز ارادت به ساحت امام حسین علیه السلام، آن را بر سر خود می كوبند (!) و به نوعی خودزنی می كنند.
دلیل كسانی كه به خود قمه می زنند، این است كه می گویند حضرت زینب علیهاالسلام سر خود را از شدت ناراحتی به كجاوه زدند و خون از سر ایشان جاری شد. پس ما هم به ایشان اقتدا می كنیم و برای اباعبدالله الحسین علیه السلام اینگونه عزاداری می كنیم؛ و حال اینكه:
اولا: این روایت كه حضرت زینب علیهاالسلام هنگام دیدن سر برادر بر نیزه، سر خود را به كجاوه زده اند، ممكن است منبع معتبری نداشته باشد؛ چنانكه مرحوم شیخ عباس
قمی رضی الله عنه بر این عقیده است.
ثانیا: اگر حضرت زینب علیهاالسلام چنین عملی را انجام داده باشند، ممكن است ایشان بی اختیار و در اثر شدت حزن و اندوه چنین كرده باشند؛ كه در این صورت، قابل احتجاج نیست و نمی تواند مستمسك عمل دیگران باشد. عمل حضرت زینب علیهاالسلام یكبار بوده و آنهم تحت شرایط خاصی، نه اینكه هر سال چنین كاری را انجام دهند.
ثالثا: اگر چنین عملی صحیح می بود، ما بایستی در رفتار اهل بیت علیهم السلام و ائمه ی معصومین علیهم السلام و لااقل نزدیكان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و در مرتبه ی بعدی، علماء و بزرگان و اندیشمندان دینی و اسلامی چنین عملی را می دیدیم، چرا كه آنان بر اینگونه عزاداری ها، سزاوارتر از ما هستند؛ در حالیكه كسی چنین نقل نكرده است.
رابعا: تنها عمل معصومین علیهم السلام برای بندگان خدا حجت شرعی است و اعمال غیر معصوم نمی تواند بطور مطلق مستمسك دیگران باشد، هر چند آنان از مقام و منزلت ویژه ای در نزد خداوند متعال و اهل بیت علیهم السلام برخوردار باشند.
اما اینكه از علماء قمه زنی را ممنوع دانسته اند، علتش آنست كه وجهه ی عزاداری را - كه فلسفه ی آن زنده نگه داشتن مكتب امام حسین علیه السلام است - برای دیگران مخدوش می كند و این عزاداری بجای آنكه برای مسیحیان و یهودیان و... درس باشد، نوعی وحشیگری محسوب می شود. ممكن است بعضی از جوانان را منحرف كند، چه رسد به غیر مسلمانان. چنین عملی، چهره ی دین را مشوه كرده و در نظر دیگران مورد قبول نمی افتد؛ همچنان كه دشمنان با استفاده از این اعمال، علیه اسلام تبلیغ نموده و دیدگاه انسانهای ناآگاه را به دلخواه خود تغییر می دهند. نمونه ی آن فیلمی بود كه مدتی پیش توسط بی بی سی، بنام «شمشیر اسلام» تهیه و پخش گردید؛ كه در آن با استفاده از موضوعاتی چون قمه زنی، سخنرانی های آتشین، خشونت و نمادهای دینی و تحریف شده و نیز جلوه های ویژه و تصاویر مستند و نیمه مستند، سعی در مشوه نمودن دین مبین اسلام و بخصوص بدبینی افكار عمومی، نسبت به مصلح جهانی حضرت مهدی (عج) و حكومت ایشان نمودند. همچنین فیلمهای محاصره، ساوایور و... كه در این راستا، تهیه و توزیع جهانی شده است. لذا علماء و اندیشمندان دینی فرموده اند كه قمه زنی و اعمال
شبیه به آن، جایز نیست.
پیرامون مسأله ی قمه زنی، مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی) در آستانه ی محرم سال 1373 شمسی، در ضمن بیانات مبسوطی در خصوص خرافه زدایی از عزاداری سیدالشهداء علیه السلام فرمودند: «قمه زدن هم از آن كارهای خلاف است... این یك كار غلطی است كه عده ای قمه ها را بگیرند و بر سر خود بزنند و خون بریزند... كجای این كار، حركت عزاداری است؟ این جعلی است. اینها چیزهایی است كه از دین نیست». در این كلام، قمه زنی بدعت و خلاف و خرافه دانسته شده است. ایشان همچنین در پاسخ به نامه ای نوشتند: «امروز این ضرر - قمه زنی -، بسیار بزرگ و شكننده است و لذا قمه زدن علنی و همراه با تظاهر، حرام و ممنوع است». علمای دیگر نیز سخنان و فتوای مقام معظم رهبری را حكم حكومتی دانسته و آن را تأیید نموده و قمه زنی را موجب وهن شیعه و نامشروع دانستند. [1] .
البته احساسات دینی كه باعث چنین اعمالی می شود، باید به مسیر صحیح هدایت شود، تا شور و انگیزه ی جهاد و شهادت را نیز بیافریند. آنان كه حاضرند برای امام حسین علیه السلام اینچنین خون بدهند، چه بهتر كه خون خود را به درمانگاهها و مراكز انتقال خون اهداء كنند؛ تا از این طریق، جان انسانهای بسیاری كه نیازمند خونند، نجات یابد. گرچه شاید این كار مانند قمه زنی، شور و احساس عاطفی بدنبال نداشته باشد، اما بدون شك مورد رضایت خداوند و سیدالشهداء علیه السلام است.
پاسخ:
حقیقت این است كه قمه زنی فلسفه ی صحیح اسلامی ندارد و تاریخچه ی آن به چندین قرن پیش و پس از حادثه ی كربلا برمی گردد.
«قمه» وسیله ای كوچكتر از شمشیر و بزرگتر از چاقو است. كه عده ای جهت ابراز ارادت به ساحت امام حسین علیه السلام، آن را بر سر خود می كوبند (!) و به نوعی خودزنی می كنند.
دلیل كسانی كه به خود قمه می زنند، این است كه می گویند حضرت زینب علیهاالسلام سر خود را از شدت ناراحتی به كجاوه زدند و خون از سر ایشان جاری شد. پس ما هم به ایشان اقتدا می كنیم و برای اباعبدالله الحسین علیه السلام اینگونه عزاداری می كنیم؛ و حال اینكه:
اولا: این روایت كه حضرت زینب علیهاالسلام هنگام دیدن سر برادر بر نیزه، سر خود را به كجاوه زده اند، ممكن است منبع معتبری نداشته باشد؛ چنانكه مرحوم شیخ عباس
قمی رضی الله عنه بر این عقیده است.
ثانیا: اگر حضرت زینب علیهاالسلام چنین عملی را انجام داده باشند، ممكن است ایشان بی اختیار و در اثر شدت حزن و اندوه چنین كرده باشند؛ كه در این صورت، قابل احتجاج نیست و نمی تواند مستمسك عمل دیگران باشد. عمل حضرت زینب علیهاالسلام یكبار بوده و آنهم تحت شرایط خاصی، نه اینكه هر سال چنین كاری را انجام دهند.
ثالثا: اگر چنین عملی صحیح می بود، ما بایستی در رفتار اهل بیت علیهم السلام و ائمه ی معصومین علیهم السلام و لااقل نزدیكان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و در مرتبه ی بعدی، علماء و بزرگان و اندیشمندان دینی و اسلامی چنین عملی را می دیدیم، چرا كه آنان بر اینگونه عزاداری ها، سزاوارتر از ما هستند؛ در حالیكه كسی چنین نقل نكرده است.
رابعا: تنها عمل معصومین علیهم السلام برای بندگان خدا حجت شرعی است و اعمال غیر معصوم نمی تواند بطور مطلق مستمسك دیگران باشد، هر چند آنان از مقام و منزلت ویژه ای در نزد خداوند متعال و اهل بیت علیهم السلام برخوردار باشند.
اما اینكه از علماء قمه زنی را ممنوع دانسته اند، علتش آنست كه وجهه ی عزاداری را - كه فلسفه ی آن زنده نگه داشتن مكتب امام حسین علیه السلام است - برای دیگران مخدوش می كند و این عزاداری بجای آنكه برای مسیحیان و یهودیان و... درس باشد، نوعی وحشیگری محسوب می شود. ممكن است بعضی از جوانان را منحرف كند، چه رسد به غیر مسلمانان. چنین عملی، چهره ی دین را مشوه كرده و در نظر دیگران مورد قبول نمی افتد؛ همچنان كه دشمنان با استفاده از این اعمال، علیه اسلام تبلیغ نموده و دیدگاه انسانهای ناآگاه را به دلخواه خود تغییر می دهند. نمونه ی آن فیلمی بود كه مدتی پیش توسط بی بی سی، بنام «شمشیر اسلام» تهیه و پخش گردید؛ كه در آن با استفاده از موضوعاتی چون قمه زنی، سخنرانی های آتشین، خشونت و نمادهای دینی و تحریف شده و نیز جلوه های ویژه و تصاویر مستند و نیمه مستند، سعی در مشوه نمودن دین مبین اسلام و بخصوص بدبینی افكار عمومی، نسبت به مصلح جهانی حضرت مهدی (عج) و حكومت ایشان نمودند. همچنین فیلمهای محاصره، ساوایور و... كه در این راستا، تهیه و توزیع جهانی شده است. لذا علماء و اندیشمندان دینی فرموده اند كه قمه زنی و اعمال
شبیه به آن، جایز نیست.
پیرامون مسأله ی قمه زنی، مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی) در آستانه ی محرم سال 1373 شمسی، در ضمن بیانات مبسوطی در خصوص خرافه زدایی از عزاداری سیدالشهداء علیه السلام فرمودند: «قمه زدن هم از آن كارهای خلاف است... این یك كار غلطی است كه عده ای قمه ها را بگیرند و بر سر خود بزنند و خون بریزند... كجای این كار، حركت عزاداری است؟ این جعلی است. اینها چیزهایی است كه از دین نیست». در این كلام، قمه زنی بدعت و خلاف و خرافه دانسته شده است. ایشان همچنین در پاسخ به نامه ای نوشتند: «امروز این ضرر - قمه زنی -، بسیار بزرگ و شكننده است و لذا قمه زدن علنی و همراه با تظاهر، حرام و ممنوع است». علمای دیگر نیز سخنان و فتوای مقام معظم رهبری را حكم حكومتی دانسته و آن را تأیید نموده و قمه زنی را موجب وهن شیعه و نامشروع دانستند. [1] .
البته احساسات دینی كه باعث چنین اعمالی می شود، باید به مسیر صحیح هدایت شود، تا شور و انگیزه ی جهاد و شهادت را نیز بیافریند. آنان كه حاضرند برای امام حسین علیه السلام اینچنین خون بدهند، چه بهتر كه خون خود را به درمانگاهها و مراكز انتقال خون اهداء كنند؛ تا از این طریق، جان انسانهای بسیاری كه نیازمند خونند، نجات یابد. گرچه شاید این كار مانند قمه زنی، شور و احساس عاطفی بدنبال نداشته باشد، اما بدون شك مورد رضایت خداوند و سیدالشهداء علیه السلام است.
[1] جزوه ي «پيرامون عزاداري عاشورا»، در محرم 1415، چاپ شده از سوي دفتر تبليغات اسلامي قم.